Historie - Post Breda

Het karakter van POST

Karakter
van POST

Veel bewoners in Breda kennen POST Breda als postkantoor. Maar een veel grotere functie van het gebouw werd gevormd door de telefonieactiviteiten van PTT. Een blik in het verleden.

De opbouw: 1951
Eind oktober 1932 werd de eerste automatische telefooncentrale van Breda ondergebracht in het gebouw aan de Keizerstraat wat er toen stond, samen met het post- en telegraafkantoor. Eind oktober 1944 werd dit gebouw opgeblazen door de Duitse bezetting. In een klap was de technische inrichting verloren en het gebouw onherstelbaar beschadigd. Het gebouw werd gesloopt in 1950. De opbouw van het gebouw zoals we het nu kennen aan de Oude Vest kon starten. Het ontwerp was in handen van Rijksbouwmeester M. Bolten en F.E. Röntgen.

Sieraad
Op 14 juli 1954 was het zover: het nieuwe gebouw van PTT werd geopend. De directeur-generaal van PTT destijds zei het toen al: “Dit gebouw is een sieraad voor deze stad geworden. Ook aan de verfraaiing, impulsen van de geest, is zorg besteed.” Daarmee verwees hij naar de mozaïek in de centrale hal op de begane grond, het beeld boven de ingang en een muurschildering in de kantine. Deze laatste is helaas niet bewaard gebleven.

Uitbreiding
In 1956 werd het gebouw aan de kant van de Oude Vest en Kerkstraat uitgebreid. Het aantal abonnees nam gestaag toe en de techniek snelde vooruit. Breda kreeg een nieuwe telefooncentrale waar ruimte voor moest worden gemaakt.

In 1962 volgde weer een nieuwe aanbouw. Van Nieuwenhuyzen en Van der Heyden & Moerman realiseerden het gedeelte van het gebouw gelegen aan de hoek Keizerstraat en Akkerstraat. Een Nucleair Chemisch Onderkomen maakte onderdeel uit van deze verbouwing. Tot slot werd de carrévorm gesloten door het ontwerp van C. Hougée. Hij ontwierp in 1972 het deel aan de Kerkstraat. De gebouwdelen uit 1962 en 1972 worden nu gesloopt. Deze bouwdelen hebben een lagere historische waarde en zijn helaas niet geschikt voor transformatie.

Het mozaïek
In de vestibule van het KPN-gebouw vind je een mozaïek, ontworpen en gemaakt door de Bredase kunstenaar P. Verster. Het was een cadeau van alle medewerkers van het telefoondistrict Breda. Het symboliseert de eenheid van het district dat liep van West-Brabant tot en met Zeeland. Je ziet een landkaart met Breda als uitgangspunt. Daarin zijn de lijnverbindingen van de PTT als het ware machtige van garmen die West–Brabant en Zeeland samenbinden. Bepaalde lijnen van het mozaïek contrasteren en anderen liggen juist parallel aan de fraaie lijnen en contouren van het trappenhuis.

Beeld boven de ingang
Boven de monumentale entree op de hoek van de Oude Vest en Keizerstraat is een vrouwenbeeld te zien. Het staat symbool voor de vrouwelijke gratie die ook ten opzichte van de mensen een belangrijk element vormt meende de directeur-generaal van PTT destijds.

Een gebouw vol centrales
Telefonie nam sinds de uitvinding ervan in 1877 een enorme vlucht. Om ervoor te zorgen dat alle abonnees met elkaar konden communiceren werden centrales gebouwd. Het gebouw aan de Oude Vest was een eindcentrale, knooppuntcentrale en districtscentrale. In de hiërarchie van het telefoonnetwerk een heel druk gebouw! Ook qua mensen.

Om alles goed te laten werken waren veel afdelingen nodig die allemaal in het KPN-gebouw een plek hadden. Namen als Aansluitingen, Calculatie, diverse technische afdelingen met namen als Verkeersbureau, Versterker station, District Schakel Dienst, Transmissiemeetdienst, Storingsdienst hoorde je dagelijks door de gangen en kantoren klinken. En vergeet niet de vele telefonisten die de centrales bedienden vanuit de telefoonzaal, de portier en de kassier die het loon thuis kwam brengen als je ziek was. In de loop der tijd hebben diverse afdelingen van PTT, later KPN, hun plek gehad aan de Oude Vest.

Eerste KPN-winkel
Eind jaren ’70 en ’80 gingen er stemmen op om het monopolie van het staatsbedrijf te doorbreken. PTT bereidde zich hierop voor en ging winkels openen. Zo ook aan de Oude Vest. In het postkantoor werd een winkel toegevoegd. Mensen konden nieuwe toestellen bekijken. Die verschenen in die tijd mondjesmaat. En je kon er een telefoonaansluiting aanvragen. Dat kon daarvoor alleen maar door een briefje te sturen naar de afdeling Aansluitingen die ook in het gebouw was gevestigd.

De naam POST Breda
Al was het postkantoor niet de hoofdfunctie van het gebouw, toch kennen veel Bredanaars het zo. Bij het kiezen van de naam hebben we gekeken naar de gezamenlijke waarden en de betekenis van het gebouw voor de stad. POST is een knipoog naar vroeger. En het kan verwijzen naar uitkijkpost. Dat sluit mooi aan bij de toren die daarop lijkt. Met POST Breda krijgt het voormalige KPN-gebouw annex postkantoor een krachtige korte naam. Een naam die past bij een gebouw dat transformeert, met andere functies en nieuwe verbindingen.

Monumentaal trappenhuis
Bij binnenkomst valt het indrukwekkende trappenhuis direct op. Honderden medewerkers hebben hun weg gevonden naar hun werkplek over de natuurstenen traptreden die nu jouw toegang gaan vormen naar je appartement. De houten leuningen en mooie lichtinval geven nog steeds glans aan deze bijzondere trap.

Oude toren
De toren op de hoek van de Oude Vest en Keizerstraat is beeldbepalend voor dit deel van Breda. Het vormt een robuust, vertrouwd ijkpunt. De grote koperen bollen op elke hoek en de halfronde kantelen zijn kenmerkende details. Straks is de toren onderdeel van penthouse ‘De Uitkijk’. De bewoners kunnen via een wenteltrap hun dakterras op de toren betreden. Wat een uitzicht!

Atoomkelder
Het Bredase Nucleair Chemisch Onderkomen, in de volksmond atoomkelder, werd gebouwd in 1962 aan de zijde van de Kerkstraat. Het was onderdeel van de civiele verdediging die Nederland ontwikkelde na de Tweede wereldoorlog. De ruimte was zelfvoorzienend en bestand tegen nucleaire aanvallen. Met een fiets kon bijvoorbeeld stroom worden opgewekt. Op die manier konden belangrijke organisaties zoals gemeente, politie en ziekenhuizen met elkaar in verbinding worden gebracht in tijden van nood. Het NCO is vaak onderdeel geweest van landelijke oefeningen. Nu vormt het een deel van de fundering voor de nieuwbouw, maar de kelder blijft deels toegankelijk.

Half ronde ramen
Onderin het gebouw aan de Oude Vest zitten halfronde ramen met daarom heen een aantal flinke bouten. In tijden van onrust of oorlog konden de bouten eruit worden gedraaid, zodat men stalen platen voor de ramen kon schroeven als extra bescherming.

POST Breda is een ontwikkeling van

Karaktervan POST

Karakter
van POST